|
Merkez ussu IMF
Piyasalar dun
darmadagan oldu. Merkez Bankasi IMF'nin istegiyle "Doviz
getirmezseniz, daha fazla para vermeyecegim" dedi Doviz talebinin
800 milyon dolara ulastigi dun, gecelik faiz yuzde 400'e, bono faizi
yuzde 74'e firladi. Borsa yuzde 8 dustu
Merkez Bankasi bir aciklama yapti. Piyasalar tam anlamiyla
dagildi. "IMF ile mutabakat saglanarak alinan karar dogrultusundan
bundan sonra ancak doviz getirirseniz para veririm" diyen Merkez
Bankasi, kriz hafifliyor umudundaki piyasayi darmadagan etti.
Merkez Bankasi'nin dunden gecerli olmak uzere yeni kararini
uygulamaya baslamasi uzerine piyasanin gostergeleri yuksek olcekli
bir depremin yarattigi sokla dalgalandi. Doviz talebinin devam
etmesi, dolayisiyla piyasanin TL ihtiyacinin her gecen gun arttigi
bir donemde bu aciklama faiz ve borsadaki trendi bir anda
degistirdi.
KRIZ
GOSTERGELERI * Yuzde 150 civarinda gezinen gecelik faiz yuzde 400'e kadar
firladi. Bu seviye son olarak 1994 krizinde gorulmustu. Yani bir
gunde faize verilen para, anaparanin yuzde 1'ini asti. Merkez
Bankasi interbanktan yuzde 400'le bankalara borc verdi.
* Bono faizi yuzde 55'lerde geziniyordu. Aniden yuzde 74'lere
kadar cikti. Faiz krizin agirlastigi gunlerde bile yuzde 65'lere
kadar cikmisti.
* Para piyasasindaki bu dalgalanma sonucunda borsa hizla
gerileyerek yuzde 8 deger kaybetti. Endeks 8.747 puana indi.
IMF
BEKLENTISI Yasanan bu sokun arkasindan piyasada "Herhalde IMF ile son
bir-iki gundur soylentisi gecen yeni bir anlasma imzalanmasi
konusunda ciddi adimlar var" beklentisi olustu. Bankacilarin dun
piyasa kapanisindaki yorumu "Eger bu aksam (dun) itibariyle bu yonde
bir aciklama gelmezse, yarin (bugun) piyasalarda cok kritik saatler
yasayabiliriz" seklinde oldu.
BORSA
CAKILDI Bu arada yeniden toparlanabilmek icin para ve doviz
piyasasini gozleyen borsa, Merkez Bankasi'nin aciklamasinin ardindan
dun adeta cakildi. Ikinci seansta, doviz talebinin devam ettigini
gorulmesiyle dususe gecen endeks, gun sonuna dogru hizla deger
kaybetti. Gecelik faizlerin yuzde 400'e bono faizlerinin de yuzde
74'e firlamasiyla borsada panik satislar geldi. Endeks ikinci seans
boyunca yuzde 10'e yakin geriledi. Islem hacmi onceki gune gore
yuzde 34 dususle 453 trilyon oldu.
"Para
istiyorsan doviz getir' Merkez Bankasi dun ogle
saatlerinde daha once alinan onlemlerle sistemin isleyisinin
saglandigini, yeniden para programi esasina donulmesi gerektigini
acikladi. Bunun icin 22 Kasim'dan itibaren delinen Net Ic
Varliklar konusunda yeni bir tavan hedefi konuldugunu belirtti. Yeni
referansin da 30 Kasim, yani dun aksam itibariyle olusan seviye
olacagini ifade etti. Merkez Bankasi bu kararin IMF ile mutabakat
cercevesinde alindigini acikladi. Merkez Bankasi ayrica bankalararsi
piyasalardaki islem limitlerinin de esnetildigini belirtti.
DOVIZ
SATIN! Merkez Bankasi'nin yaptigi aciklama su anlama geliyor.
"Bundan boyle piyasanin doviz alimi icin daha fazla para
vermeyecegim. Benden de ancak doviz getiriseniz daha fazla para
alirsiniz."
Yani Merkez Bankasi piyasayi doviz satisi icin zorluyor. Bu
adimin ne kadar basarili olabilecegi bugun belli olacak. Yuzde
200'lere kadar yukselen gecelik faiz karsisinda mali sistemden gelen
doviz talebi, doviz ve faiz arasindaki esnekligin kayboldugunu
gostermisti. Faizin yuzde 400'e kadar cikmasi, Merkez Bankasi'nin
beklendigi dovizdeki tersine hareketi baslatabilecek gucte mi, bu
merak ediliyor.
KARARIN NEDENI Merkez Bankasi'nin 22
Kasim'da terkettigi Net Ic Varliklar hedefi eksi 1.2 katrilyon lira
seviyesindeydi. Gelinen son durumda bu tutar arti 1.9 katrilyona
cikmis durumda. Yani Merkez Bankasi, IMF ile yapilan anlasmaya
gore 3 katrilyonunu uzerinde fazla para verdi. Piyasada kriz
basladigindan beri 6 milyar dolarin uzerine doviz alindi. Merkez
Bankasi bir taraftan piyasanin istedigi dovizi satiyor, diger
taraftan da piyasaya bu dovizi satin almak icin TL'yi borc veriyor.
Programa tamamen ters dusen bu gidise dur demek isteyen Merkez
Bankasi, "IMF'nin de mutabakatiyla" bu karari verdi.
Piyasalarda kritik gun
"Doviz
talebi onemli': Tayfun Oral - Ata Yatirim Piyasalar icin bugun
donum noktasi olacak. Bugune kadar piyasadan 5 milyar dolarin
uzerinde bir para cikisi yasandi. Yuksek faizlere ragmen, para
Turkiye'den cikmayi surduruyor. Merkez Bankasi, bugune kadar
piyasanin ihtiyaci olan likiditeyi karsiliyordu. Ama dun aldigi
kararla bundan vazgecerek, faizlerin yukselmesine izin verecek.
Faizlerin olustugu noktada da doviz talebinin surup surmeyecegi
onemli olacak. Yuksek faizlerle doviz talebi durursa, piyasada
tansiyon duser. Buna ragmen hukumetin son kararlari (Telekom vs.)
oldukca olumlu. Ama likidite sorunu, olumlu haberlerin de onune
geciyor. Icerde panik yok. Yurtdisinda devaluasyon soylentileri var.
Ama bu olasilik neredeyse sifir. Cunku yasanan likidite sorunu
gecici. Yatirimcilara onerim, en iyi para kriz donemlerinde
kazanilir. Dogru kararlarla dogru pozisyonu alan yatirimci kazanir.
Panik yapmadan alim yapilabilir.
"Sakin
olunmali': Erhan topac - Gedik Yatirim Bugun piyasalar icin
kritik bir gun olacak. Merkez Bankasi'nin karariyla dovizin ne kadar
kontrol altinda tutulacagi onemli. Bu, piyasalarda yonu de
belirleyecek. Hukumet bir takim kararlar aldi ama borsa bunlari
beklendigi gibi yorumlayamadi. Piyasalar, aciklamalarin otesinde
acil icraat bekliyor. Dun ozellikle yabanci satislari da gozlendi.
Bundan sonra mali piyasalarin sakin olmasi gerekiyor. Yeni
kararlarla faizler yuksek olursa borsa yatay seyre girebilir.
Onumuzdeki birkac gun icinde doviz cozulmesi de gozlenirse piyasa
daha da rahatlayabilir. Merkez Bankasi savas alanina girdi. Ancak bu
savasin orta doneme uzamasi mali sektorde sorun yaratabilir. Alinan
onlem, kisa vadede likiditeyi kontrol etmeye yonelik olmali.
Yatirimcilar, borsada asiri risk almamak kosuluyla kucuk capli alim
yapabilir.
Turkiye, Rusya ve Almanya'yi fena salladi
Turkiye piyasalari Rusya'yi da vurdu. Son uc gundur sallanan
Rusya Borsasi, dun yuzde 10'a yakin deger kaybina ugradi. 1998
yilinda Turkiye dahil tum piyasalari sarsan Rusya. bu kez
Turkiye'den bir tokat yedi. Yapilan yorumlarda Rusya piyasasinin
ulkedeki bankacilik sektorundeki sikinti ve Turkiye'deki sarsintidan
etkilendigi belirtildi. Borsanin ise panik satislarla hiza dustugu
ifade edildi.
RISK
11 MILYAR DOLAR Bu arada dev Alman
bankalari da Turkiye'den esen ruzgardan etkilendi. Dunyanin en buyuk
mali kuruluslarinin borsadaki hisseleri deger kaybetti. Bankalar
yatirimcilarina aciklama yapmak zorunda kaldi. Financial Times'da
cikan bir habere gore Almanya borc veren kuruluslarin Turkiye'deki
riski 11 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Merkez bankalarinin
bankasi olarak adlandirilan BIS verilerine gore ABD bankalarinin ve
Fransiz bankalarinin riski 4 milyar dolar seviyesinde. Bu tablo
Alman bankalarinin borsadaki fiyatlarini da asagiya cekti. Deutsche
Bank, Dresdner Bank, Commerzank ve Hypoveriensbank hisseleri yuzde
2-3 civarnida deger kaybetti. Bu bankalarn Turkiye tahvillerinin,
Turk bankalarinin sendikasyon kredilerinin en onemli musterisi ve
duzenleyicisi durumunda bulunuyor.
|
Bu sayfa Bilgin
Elektronik Yayincilik ve Iletisim A.S. ile Yore Elektronik Yayimcilik A.S. isbirligiyle
hazirlanmistir.
|