|
Merkez üssü IMF
Piyasalar dün
darmadağan oldu. Merkez Bankası IMF'nin isteğiyle "Döviz
getirmezseniz, daha fazla para vermeyeceğim" dedi Döviz talebinin
800 milyon dolara ulaştığı dün, gecelik faiz yüzde 400'e, bono faizi
yüzde 74'e fırladı. Borsa yüzde 8 düştü
Merkez Bankası bir açıklama yaptı. Piyasalar tam anlamıyla
dağıldı. "IMF ile mutabakat sağlanarak alınan karar doğrultusundan
bundan sonra ancak döviz getirirseniz para veririm" diyen Merkez
Bankası, kriz hafifliyor umudundaki piyasayı darmadağan etti.
Merkez Bankası'nın dünden geçerli olmak üzere yeni kararını
uygulamaya başlaması üzerine piyasanın göstergeleri yüksek ölçekli
bir depremin yarattığı şokla dalgalandı. Döviz talebinin devam
etmesi, dolayısıyla piyasanın TL ihtiyacının her geçen gün arttığı
bir dönemde bu açıklama faiz ve borsadaki trendi bir anda
değiştirdi.
KRİZ
GÖSTERGELERİ * Yüzde 150 civarında gezinen gecelik faiz yüzde 400'e kadar
fırladı. Bu seviye son olarak 1994 krizinde görülmüştü. Yani bir
günde faize verilen para, anaparanın yüzde 1'ini aştı. Merkez
Bankası interbanktan yüzde 400'le bankalara borç verdi.
* Bono faizi yüzde 55'lerde geziniyordu. Aniden yüzde 74'lere
kadar çıktı. Faiz krizin ağırlaştığı günlerde bile yüzde 65'lere
kadar çıkmıştı.
* Para piyasasındaki bu dalgalanma sonucunda borsa hızla
gerileyerek yüzde 8 değer kaybetti. Endeks 8.747 puana indi.
IMF
BEKLENTİSİ Yaşanan bu şokun arkasından piyasada "Herhalde IMF ile son
bir-iki gündür söylentisi geçen yeni bir anlaşma imzalanması
konusunda ciddi adımlar var" beklentisi oluştu. Bankacıların dün
piyasa kapanışındaki yorumu "Eğer bu akşam (dün) itibariyle bu yönde
bir açıklama gelmezse, yarın (bugün) piyasalarda çok kritik saatler
yaşayabiliriz" şeklinde oldu.
BORSA
ÇAKILDI Bu arada yeniden toparlanabilmek için para ve döviz
piyasasını gözleyen borsa, Merkez Bankası'nın açıklamasının ardından
dün adeta çakıldı. İkinci seansta, döviz talebinin devam ettiğini
görülmesiyle düşüşe geçen endeks, gün sonuna doğru hızla değer
kaybetti. Gecelik faizlerin yüzde 400'e bono faizlerinin de yüzde
74'e fırlamasıyla borsada panik satışlar geldi. Endeks ikinci seans
boyunca yüzde 10'e yakın geriledi. İşlem hacmi önceki güne göre
yüzde 34 düşüşle 453 trilyon oldu.
'Para
istiyorsan döviz getir' Merkez Bankası dün öğle
saatlerinde daha önce alınan önlemlerle sistemin işleyişinin
sağlandığını, yeniden para programı esasına dönülmesi gerektiğini
açıkladı. Bunun için 22 Kasım'dan itibaren delinen Net İç
Varlıklar konusunda yeni bir tavan hedefi konulduğunu belirtti. Yeni
referansın da 30 Kasım, yani dün akşam itibariyle oluşan seviye
olacağını ifade etti. Merkez Bankası bu kararın IMF ile mutabakat
çerçevesinde alındığını açıkladı. Merkez Bankası ayrıca bankalararsı
piyasalardaki işlem limitlerinin de esnetildiğini belirtti.
DÖVİZ
SATIN! Merkez Bankası'nın yaptığı açıklama şu anlama geliyor.
"Bundan böyle piyasanın döviz alımı için daha fazla para
vermeyeceğim. Benden de ancak döviz getiriseniz daha fazla para
alırsınız."
Yani Merkez Bankası piyasayı döviz satışı için zorluyor. Bu
adımın ne kadar başarılı olabileceği bugün belli olacak. Yüzde
200'lere kadar yükselen gecelik faiz karşısında mali sistemden gelen
döviz talebi, döviz ve faiz arasındaki esnekliğin kaybolduğunu
göstermişti. Faizin yüzde 400'e kadar çıkması, Merkez Bankası'nın
beklendiği dövizdeki tersine hareketi başlatabilecek güçte mi, bu
merak ediliyor.
KARARIN NEDENİ Merkez Bankası'nın 22
Kasım'da terkettiği Net İç Varlıklar hedefi eksi 1.2 katrilyon lira
seviyesindeydi. Gelinen son durumda bu tutar artı 1.9 katrilyona
çıkmış durumda. Yani Merkez Bankası, IMF ile yapılan anlaşmaya
göre 3 katrilyonunu üzerinde fazla para verdi. Piyasada kriz
başladığından beri 6 milyar doların üzerine döviz alındı. Merkez
Bankası bir taraftan piyasanın istediği dövizi satıyor, diğer
taraftan da piyasaya bu dövizi satın almak için TL'yi borç veriyor.
Programa tamamen ters düşen bu gidişe dur demek isteyen Merkez
Bankası, "IMF'nin de mutabakatıyla" bu kararı verdi.
Piyasalarda kritik gün
'Döviz
talebi önemli': Tayfun Oral - Ata Yatırım Piyasalar için bugün
dönüm noktası olacak. Bugüne kadar piyasadan 5 milyar doların
üzerinde bir para çıkışı yaşandı. Yüksek faizlere rağmen, para
Türkiye'den çıkmayı sürdürüyor. Merkez Bankası, bugüne kadar
piyasanın ihtiyacı olan likiditeyi karşılıyordu. Ama dün aldığı
kararla bundan vazgeçerek, faizlerin yükselmesine izin verecek.
Faizlerin oluştuğu noktada da döviz talebinin sürüp sürmeyeceği
önemli olacak. Yüksek faizlerle döviz talebi durursa, piyasada
tansiyon düşer. Buna rağmen hükümetin son kararları (Telekom vs.)
oldukça olumlu. Ama likidite sorunu, olumlu haberlerin de önüne
geçiyor. İçerde panik yok. Yurtdışında devalüasyon söylentileri var.
Ama bu olasılık neredeyse sıfır. Çünkü yaşanan likidite sorunu
geçici. Yatırımcılara önerim, en iyi para kriz dönemlerinde
kazanılır. Doğru kararlarla doğru pozisyonu alan yatırımcı kazanır.
Panik yapmadan alım yapılabilir.
'Sakin
olunmalı': Erhan topaç - Gedik Yatırım Bugün piyasalar için
kritik bir gün olacak. Merkez Bankası'nın kararıyla dövizin ne kadar
kontrol altında tutulacağı önemli. Bu, piyasalarda yönü de
belirleyecek. Hükümet bir takım kararlar aldı ama borsa bunları
beklendiği gibi yorumlayamadı. Piyasalar, açıklamaların ötesinde
acil icraat bekliyor. Dün özellikle yabancı satışları da gözlendi.
Bundan sonra mali piyasaların sakin olması gerekiyor. Yeni
kararlarla faizler yüksek olursa borsa yatay seyre girebilir.
Önümüzdeki birkaç gün içinde döviz çözülmesi de gözlenirse piyasa
daha da rahatlayabilir. Merkez Bankası savaş alanına girdi. Ancak bu
savaşın orta döneme uzaması mali sektörde sorun yaratabilir. Alınan
önlem, kısa vadede likiditeyi kontrol etmeye yönelik olmalı.
Yatırımcılar, borsada aşırı risk almamak koşuluyla küçük çaplı alım
yapabilir.
Türkiye, Rusya ve Almanya'yı fena salladı
Türkiye piyasaları Rusya'yı da vurdu. Son üç gündür sallanan
Rusya Borsası, dün yüzde 10'a yakın değer kaybına uğradı. 1998
yılında Türkiye dahil tüm piyasaları sarsan Rusya. bu kez
Türkiye'den bir tokat yedi. Yapılan yorumlarda Rusya piyasasının
ülkedeki bankacılık sektöründeki sıkıntı ve Türkiye'deki sarsıntıdan
etkilendiği belirtildi. Borsanın ise panik satışlarla hıza düştüğü
ifade edildi.
RİSK
11 MİLYAR DOLAR Bu arada dev Alman
bankaları da Türkiye'den esen rüzgardan etkilendi. Dünyanın en büyük
mali kuruluşlarının borsadaki hisseleri değer kaybetti. Bankalar
yatırımcılarına açıklama yapmak zorunda kaldı. Financial Times'da
çıkan bir habere göre Almanya borç veren kuruluşların Türkiye'deki
riski 11 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Merkez bankalarının
bankası olarak adlandırılan BIS verilerine göre ABD bankalarının ve
Fransız bankalarının riski 4 milyar dolar seviyesinde. Bu tablo
Alman bankalarının borsadaki fiyatlarını da aşağıya çekti. Deutsche
Bank, Dresdner Bank, Commerzank ve Hypoveriensbank hisseleri yüzde
2-3 civarnıda değer kaybetti. Bu bankalarn Türkiye tahvillerinin,
Türk bankalarının sendikasyon kredilerinin en önemli müşterisi ve
düzenleyicisi durumunda bulunuyor.
|
Bu sayfa Bilgin
Elektronik Yayıncılık ve İletişim A.Ş. ile Yöre Elektronik Yayımcılık A.Ş. işbirliğiyle
hazırlanmıştır.
|